Ook heeft Jan veel te maken met de theaterorgels in Nederland.

Jan reviseert, onderhoudt, herstelt maar bespeelt ook regelmatig het theaterorgel.
Samen met vrienden houdt hij de theaterorgel, ook wel bioscooporgel genoemd, in ere.
Kijk maar eens op een andere website, gemaakt door Jan.
www.theaterorgel.nl

Hoe het begon   In de jaren dertig van de vorige eeuw stonden in veel Nederlandse   theaters en bioscopen orgels opgesteld die dienden om de toen nog   geluidloze films van muziek en geluiden te voorzien, variërend van het   geluid van een vertrekkende trein tot en met de toeter van een   T-Ford en vogeltjes.   Theaterorgels (ook wel bioscooporgels genoemd) zijn volwaardige   “een-mans orkesten”. Na de opkomst van de geluidsfilm werden veel    orgels uit de bioscopen verwijderd en gesloopt (evenals overigens vele   theaters en bioscopen zelf).   Gelukkig zijn niet alle orgels verloren gegaan. In de jaren zestig en   zeventig werden er ook gelijkwaardige orgels in studio’s van enkele   omroepen (onder andere van de VARA en AVRO) opgebouwd.

Over het theaterorgel

Zoals gezegd, het theaterorgel werd vroeger gebruikt bij de geluidloze, 'stomme' film.
Het was een belevenis om naar een knipperende zwart/wit film van Laurel en Hardy of Buster Keaton te kijken met dan het orgel als begeleiding. Hoe ging dat?

"Oeiii, wat gebeurt er nu ? Wat doet Stan Laurel nou? Gevaaaarlijk !" (spannende muziek)
Daar komt ineens een auto aan. "TOET TOET' (de organist drukt op een speciale orgelknop  waardoor je een echte autoclaxon hoort.)
"PAS OOOOP !!! " Er rijdt een trein tegen een huis aan. (de organist legt zijn hele arm op het klavier van het orgel.)   "WOEMMMMM"
Gelukkig, alles gaat goed met Stan Laurel (en er klinkt weer vrolijke muziek uit het orgel).

Iedereen schaterde het uit. Het was heel vermakelijk en dat is het nog !!
Hoezo nog ? Ja, want het wordt nog steeds gedaan. Naast de geweldige concerten wordt ook met enige regelmaat weer een zwijgende film op het theaterorgel begeleid.  En dat blijft leuk!

Iets over de techniek

Naast de imposante volle typische orgelklanken (er staan al gauw zo'n 900 verschillende orgelpijpen) worden ook andere instrumenten aangestuurd. Denk hierbij aan een xylofoon of een klokkenspel (metallofoon ofwel klinkende belletjes). Op elke houten bar van de xylofoon zit dan een luchtbalgje met een hamertje. Druk je op een toets van de speeltafel, dan zet het luchtbalgje uit zodat het hamertje op de houten bar slaat en je de toon van de xylofoon hoort. Zo zijn er ook buisklokken, een vibrafoon of er wordt op afstand een echte piano bediend.
Daarnaast zijn er ook veel effecten op een theaterorgel te vinden zoals: een autoclaxon, vogeltjes, slagwerkinstrumenten, sirene, stoomfluit, paardehoeven, wind en regen.

De luchtbalgen worden via een elektromagneetventiel door lucht aangestuurd.

Voor het oog ziet de speeltafel er hetzelfde uit als die van een groot electronisch orgel met heel veel knopjes. Maar uit deze speeltafel komt totaal geen geluid:  alle instrumenten die in de orgelkamer(s) zijn opgesteld worden vanaf de speeltafel op enige afstand bediend.

Met de volumepedalen onder het orgel kunnen de grote houten lamellen bij de orgelkamers geopend en gesloten worden waardoor je hard of zacht geluid hoort. Deze lamellen worden shutters genoemd.

Voordat je het orgel kan bespelen, moet eerst een grote blower gestart worden. Want er is heel veel lucht nodig voor al deze instrumenten. Door een grote buis waarin je bijna kunt staan, wordt de lucht naar de orgelkamers getransporteerd.


Onderhoud

De meeste theaterorgels in Nederland worden door de Nederlandse Orgel Federatie in stand gehouden. Het is een vereniging, een vrijwilligersorganisatie met actieve leden, maar met gelukkig ook een groot aantal financieel ondersteunende leden. Omdat de vereniging geen subsidie krijgt en het onderhoud aan theaterorgels een kostbare zaak is, zijn leden en donateurs van essentieel belang voor het voortbestaan van de vereniging en daarmee de theaterorgels in Nederland.

De theaterorgels (kunnen) worden gebruikt voor allerlei soorten evenementen:
- concerten (er worden regelmatig concerten gegeven door - vaak Engelse - organisten)
- het begeleiden van geluidloze films
- open dagen (kom zelf spelen op dit machtige orgel)
- organistendagen (diverse Nederlandse organisten geven miniconcerten)
- dansavonden, verjaardagen
- en nog veel meer.

Veel ouderen kunnen zich maar al te goed herinneren wat een super 'avondje uit' het was met zo’n Theaterorgel. Wie kent niet Cor Steyn nog? (bekend o.a. van Dorus/Tom Manders). Cor speelde ook vaak op de theaterorgels, bijvoorbeeld in het Amsterdamse Tuschinski en City theater.

Maar gelukkig raakt nu ook steeds jonger publiek weer bekend met het theaterorgel en raken ze onder de indruk als ze in zo’n orgelkamer staan en er op het orgel gespeeld wordt. Je voelt daar de wind tegen je aanblazen en door het overweldigende geluid doe je dan al gauw je handen op je oren.

Voor meer informatie: www.theaterorgel.nl